Bazi Islami Tarihi Yapilar | Some Islamic Historical Buildings

Kurtuba Camii :

Ispanya'nın Cordoba şehrinde sonradan kiliseye çevrilmiş olan camidir.Endulus Emevilerinin başkenti Kurtuba'da 600 cami vardır. Bu camilerin en anıtsal ve ihtişamlısı Kurtuba Camii'dir. Vadil-Kebir nehri kenarındaki caminin temelini 786'da I. Abdurrahman atmış.
Oymalı mermer mihrabı bütün camiler içinde en güzel mihraplardandır. Minber, pek çok fildişi parçayla, değerli taşlardan altın
çivilerle yapılmıştır.Kurtuba Camii'nin en güzel kısmı mihrabı ve minberidir. Mihrap at nalı şeklindedir. Caminin dış süsleri çok zarar görmüş olmasına rağmen iç süsleri hala göz kamaştırıcıdır. Mabedin bir diğer özelliği de kemerlerin iki katlı olmasıdır ve bu özellik yalnız bu camide bulunmaktadır.


İmanın ve İktidarın Hizmetinde İslam Mimarisi, Henry Stierling

Kurtuba Camii, 1523'te katedrale çevrilmiştir ve çeşitli ilaveler yapılmıştır. Fakat bu arada orta kısımlardan 63 adet çok güzel sütun kaldırılmıştır. Kurtuba Camii İspanya’da Müslüman Endülüs Emevi Devleti zamanında yapılan muhteşem cami. Müslümanlar, Tarık bin Ziyad kumandasında 711 yılındaİspanya’ya geçip, buraları zaptettiler. Kurtuba (Cordoba) şehrini kendilerine başşehir yaptılar. Bunların yanında bir de büyük cami’a (üniversite) kurdular. Avrupa’da ilk kurulan üniversite budur. O zamanlara kadar Avrupalılar çok geride kalmışlardı. Müslümanlar onlara ilim, tıp öğrettiler ve hocalık yaptılar.Endülüs İslam Devletini kuran Birinci Abdurrahman, Kurtuba’da çok büyük bir cami yaptırmak istedi. Bu caminin Bağdat’ta bulunan camilerden daha büyük, daha güzel ve ihtişamlı olmasını istiyordu. Kurtuba’da bu işe en uygun arsayı seçti. Arsa bir Hıristiyanın idi. Bu adam arsası için çok para istedi. adil bir hükümdar olan Birinci Abdurrahman, isterse orayı zorla alabilirdi. Katiyen böyle bir yola başvurmadı. Aksine, Hıristiyan sahibine istediği parayı ödedi. Hıristiyanlar bu para ile kendilerine üç küçük kilise yaptılar. Caminin yapılmasına 785 senesinde başlandı. Yapı malzemesi, doğunun birçok yerlerinden getirtildi. Tahta kısımlar için Lübnan’ın en mükemmel ağaçları, mermer kısımları için doğunun birçok yerlerinden renkli mermerler, Irak’tan ve Suriye’den kıymetli taşlar, inci, zümrüt, fil-dişi bu araziye yığıldı. Her şey çok güzel ve her şey çok boldu. Cami ihtişamlı bir bina halinde yavaş yavaş yükselmeye başladı. Birinci Abdurrahman’ın ömrü, camiin bittiğini görmeye yetmedi. 787 senesinde öldü. Cami on senede tamamlandı..Kurtuba’daki caminin adı bugün “La Mezquita Kilisesi”dir. Bu kelime “Mescid” isminden gelmektedir. Yani, hala bu bina mescid ismini taşımakta, onu ziyaret edenler, bir kilise değil, İslam medeniyetinin büyük ve haşmetli bir eseri olarak görmektedir.
Fakat, bundan sonra, her sene bir parça ilave edilerek en son şeklini 990 yılında yani ancak 205 sene sonra aldı
Netice olarak şu denebilir ki; Fatih Sultan Mehmed Hanın Ayasofya’ya muhteşem girişleri ile, İspanyolların Kurtuba Camiine zalimane girişleri dünya aleminin ibretle hatırlayacağı Örneklerden olmalıdır.

Kurtuba Ulucamii'nin Yapım Aşamaları:

I- Sultan I.Abdurrahman zamanında yapılan ilk cami bölümü.
II- Sultan II.Abdurrahman zamanında kıble (güney) yönünde genişletilen bölüm.
III- Sultan II.Hakem zamanında yine kıble yönünde genişletilen bölüm.
IV- Hacip el-Mansur zamanında doğu yönünde genişletilen bölüm.
Kurtuba Ulucamii Planı:
1) Avluya kuzey yönünden giriş kapısı (Puerta del Perdon)
2) Süt Kapısı (Postigo de la Leche) (Postigo; "küçük kapı" anlamındadır.)
3) Batı cephesindeki Bilginler Kapısı (Puerta de los Deanes)
4) Aziz Stefan Kapısı (Puerta de San Esteban)
5) Aziz Mihail Kapısı (Puerta de San Miguel)
6) Saray Kapısı (Postigo de Palacio)
7) Ulucami ana giriş kapısı (Puerta de las Palmas)
8) Büyük Avlu (Patio de los Naranjos)
9) Havuzlu Çeşme
10) Katedral bölümünde Capilla Mayor
11) Katedralin koro (chor) bölümü)
12) Capilla de Villaviciosa
13) Cami Mihrabı
14) Beyt'ül-Mal Odası (Capilla del Cardenal)

İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi GULHANE


Kurtuba Camii Mihrap


Kemer

İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi GULHANE

Samarra Cami-i Kebiri :
Samarra'da bu gün sadece kuşatma duvarları ile minaresi ayakta kalan Büyük Cami (Cami-ül-Kebir), Halife Mütevekkil tarafından 848 ile 852 seneleri arasında yaptırılmıştır. Dünyanın en geniş camisi olup, 240 metre boyunda, 156 metre enindedir. Cami, müştemilatıyla birlikte otuz sekiz bin metre karelik bir saha kaplamaktadır. Kuşatma duvarları, ortalama on beş metre yükseklikte, iki buçuk metre kalınlıkta olup, pişmiş tuğladan yapılmıştır ve aralıklı takviye kuleleri vardır. iç bölmeleri ve mermer sütunlar üzerine oturan tavanlar tamamen yok olmuştur. Bozulmadan kalan, melviye denilen minaresi caminin kuzey tarafında ve 27 metre dışındadır. Koni şeklinde olan minare, kare bir taban üzerinde helezoni olarak yükselir ve tepesine dışarıdan dolanan bir merdivenle çıkılır.

Abbasiler döneminde yapılmıştır.Samarra Camii, öteki adıyla Mütevekkiliye Camii, islam dünyasının en büyük cami yapılarından biridir. 150.000 kişi burada bir arada namaz kılabiliyordu. Basit mimarisi, ilk islam cami planının anıtsal ölçüler içinde tekrarından ibarettir. Yapımında tuğla ve kerpiç kullanılan caminin ilginç bir minaresi vardır. Kare tabana oturan dev boyutlu bu anıtsal minareye geniş bir rampa ile çıkılır. Bu minare formu, yine Samarra'da Ebu Dulaf Camii' nde tekrarlanmış ve bir daha kullanılmamıştır.

Samarra Cami-i minaresine benzeyen bir yapi

Ebu Dulaf Camii minaresi

Fustat'taki Ibn Tolun Camii:

Tolunoğulları Camii Mısır'ın Kahire kentinde bulunan eski bir cami. Tolunoğulları devletinin kurucusu Türk kökenli devlet adamı Ahmed bin Tolun tarafından 879 yılında yaptırılmıştır. Sarmal

şeklindeki minaresinin caminin yapısıyla tam uyuşmaması minarenin daha sonra inşa edildiği düşündürmektedir. Memlük sultanı Laçın el-Mansuri döneminde ana yapıya eklenmiş olması muhtemeldir.

Suyun ne kadar kabardiginin anlasilmasini saglayan cokgen sutunun uzerindeki derecelendirme sayesinde ,bu yeralti yapisi yillik toprak vergisinin oraninin belirlenmesinde kullaniliyordu.

-Samarra'dakiler gibi -avludaki revak kemerlerinin uzerinde yukseliyor.Kafes oyma Tarzindaki sus mazgallarindan olusan bir frizin disinda ,duvardaki yabancimermerler de gulbezeklerle suslenmistir.

Tolun Camii 3D icin linki tiklayiniz

http://www.3dmekanlar.com/tr/tolunoglu-camii.html

Bagdat,el-Mansurun cember bicimli baskenti-

Abbasilerin ilk buyuk mimari eseri olan ve Bagdat adiyla bililnen "yuvarlak shir''den
geriye hicbir sey kalmamistir .Halife el-Mansur(754-775)tarafindan 762'de insa ettiren sehir,eskiden Sasanilerin baskenti olan Ktesifon'un yakininda yukseliyotdu.

Halife el-Mansur tarafindan insaa ettirilen yuvarlak Bagdat sehri (yukarida canlandirma resmi goruluyor)simgesel bir kosmolojiye uyuyordu .En disinda Dijle'nin sularinin doldugu bir hendegin cevirdigi , ve ic ice 3 surla korunan Abbasi Imparatorlugu'nun baskentinin merkezinde,kubbesi mavi-yesil sirli tugla kapli Camii-i Kebir'inin ve sarayin yukseldigi genis bahcelik bir alan yer aliyordu.Bir merkezin cevresinde olusturulmus ve etrafi kapali bir plana gore yapilmis bu sehrin buyume olanagi yoktu.Bu yuzden halifeler kisa bir sure sonra Samarra'ya goc ettiler ve orasini devasa bir yerlesim haline getirdiler(sehir Dicle boyunca 25 km uzaniyordu ), ama yaklasik yirmi yil sonra orayida terk ettiler .

Fez'deki el-Attarin Medresesi
El Attarin medresesi,1323-1325 yıllarında Merinid sülalesinden Sultan Yakup Ebu Said Osman II tarafından arap-Endülüs mimari tarzında yaptırılmış. Fez'in tarihi dokusu içindeki mücevherlerden biri.

Daha kapısından girmeden önceki dış duvarlarındaki taş ve ahşap işçiliği muhteşem yapilmis idi.

Kolon ve duvarlardaki, nakış nakış el emeği göz nuru ile işlenmiş taş işçiliği, müthiş hayranlık uyandırıyor.

Islemeli sacaklari, karolarla cevrili kucuk havuzu ve iki katli yapisiyla Fez'deki el-Attari medresesi
'nin orta avlusu(solda):ilk kat egitime , ikinci kat ise incelemeye ayrilmistir.Ahsap isciligiyle oyma yalancimermerlerin
zarafeti (asagida,captaz baglamalardan ve mukarnaslardan detaylar)ve geometrik mozaiklerin cokrenekliligi ic ice gecmistir.

Tunc kaplama kapilari ,ahsap kakmali kubbeleri ve duvarlari cepecevre dolasan Ku'ran ayetleriyle Magribi

sanatinin butun cesitlemelerini ifade eder.Yapilarin icindeki atmosfer ,renkli cinilerin piriltilarini havayi serinleten havuzlardaki yansimalara ve su siriltilarina karistirir.Bilgi ahenkle , dinde guzelleikle birlesir...

Cam Minaresi

Cam Minaresi Batı Afganistan'da yer alan bir UNESCO Dünya Mirası Alanıdır.65 m yuksekliginde etkileyici bir kuledir

ve 12.yuzyilda Guriler tarafindan insa edilmistir .Bu eser Delhi Sultanligi'nin ilk efendisi olan Kutbettin

tarafindan insa ettirilen ve Hindistan'in en heybetli minaresi olan Delhi'deki Kutup Minar'inda ilkornegi olacaktir.Muslumanlar Hindistan'a sadece coktanrici Hindu rituellerine taban tabana zit kendi dinlerini degil,yerel sanatkarlarinin cok zor ozumleyebildikleri teknolojileride getirirler.Hintilier insaat malzemesi olarak ,Iran ve Afganistan'da kullanilan tugla yerine, tasa basvurmasini zorunlu saymaktadirlar. Cem Minaresi, Hari ve Cam ırmaklarına olan yakınlığı nedeniyle toprak kayması, su sızıntısı gibi tehditlerle karşı karşıya bulunmaktadır.

Bursa Ulu Camii
Aslen zaviye olarak yapılan, sonradan cami olarak kullanılmaya başlanmış olmasına rağmen çok ayaklı cami şemasının en klasik ve anıtsal örneği sayılır. I. Bayezid tarafından 1396-1400 yılları arasında yaptırılmıştır. Dikdörtgen planlı cami yaklaşık toplam 5000 metrekare boyutlarında olup 20 kubbe ile örtülüdür. Sekizgen kasnaklara oturan kubbeler mihrap duvarına dik beş sıra halinde dizilmiştir. Kasnaklar mihrap ekseni üzerindekiler en yüksek olmak üzere yanlara doğru gidildikçe her sırada daha alçak düzenlenmiştir.Düzgün kesme taşlarla inşa edilmiş kalın beden duvarlarının masif etkisini hafifletmek için cephelerde her kubbe sırası hizasına gelmek üzere sağır sivri kemerler yapılmıştır. Her kemerin içinde iki sıra halinde ikişer pencere yer alır. Bunların gerek biçimleri gerek boyutları her cephede farklıdır. Son cemaat yeri bulunmayan yapının kuzey cephesinde köşelerde sonradan yapılan iki minare vardır. Minarelerin ikisi de beden duvarına oturmaz, yerden başlar. Batı köşesindeki minare I. Bayezid tarafından yaptırılmıştır. Sekizgen biçimli kürsüsü bütünüyle mermerden, gövdesi tuğladandır. I. Mehmet'in yaptırdığı söylenen doğu köşesindeki kare kürsülü minare, caminin beden duvarından da 1 m kadar ayrıktır.
Bursa Ulu Camii 3D icin linki tiklayiniz
http://www.3dmekanlar.com/tr/ulu-cami.html

Registandaki Uc Medrese

Registan meydaninda Ulug Bey Medresesi (plan A ile gosterilmistir ve yukaaridaki fotografin solunda kalmaktadir),Shir Dar Medresesinin (B)aynadaki aksi gibidir.Dipte Tilla Kari Medresesi(C).

Bu caminin mavi ciniden dis kubbesi ancak 1970'lerdeki restorasyon calismalari sirasinda eklenmistir.

Registan Meydanı (kum ülkesi) Semerkant’ın merkeziydi. Yapı 3 medreseden oluşur: Uluğbey Medresesi (15. yüzyıl), Şir – Dor Medresesi (17. yüzyıl) ve Tilla-Karı Medresesi (17. yüzyıl). İlk medresenin kuruluşuyla birlikte, bütün bayramlar, festivaller ve Pazar günü pazarı burada kurulmaya ve kutlanmaya başlamıştır. Medrese İslam dininin yüksek okulları sayılır. Uluğbey Medresesi, 1417-1420 tarihlerinde Uluğbey tarafından kurulmuş ve bizzat kendisi burada, ölümüne kadar matematik ve astronomi dersleri vermiştir.

Uluğbey’in ölümünden 200 yıl sonra, Semerkant’ın yöneticisi olan Yalangtuş Bahadur’ın emriyle birinci medresenin bir kopyası olarak, ikinci bir medrese yaptırılmış ve Şir-Dor Medresesi adı verilmiştir. Aralarındaki tek fark yeni medresede fazladan iki tane kışın kullanılmak üzere hazırlanmış eğitim holü olmasıdır. Bunun dışındaki ana yapı birinci medrese ile aynıdır. Bundan birkaç yıl sonra, tekrar aynı yöneticinin emriyle üçüncü medrese, Tilla-Karı yaptırılmıştır. Dıştan görünümü diğer iki medreseye benzemekle birlikte bu medresenin iç yapısı biraz farklıdır. Medreseler aynı plan üzerine inşa edilmiştir. Dört köşeli bir bahçe, dört teras ve çevre boyunca sıralanmış odalar. Oda kapıları İslam dininde önemli bir özellik olan saygı ve alçak gönüllüğü vurgulamak için özellikle alçak yapılmıştır. Kapılardan girerken ve çıkarken mutlaka başınızı eğmeniz gerekir.

Ulug Bey,astronomik-asrolojik arastirmalari icin Semerkand'da bir asathane kurar;buradan geriye sadece muazzam bir yeralti sekstanti kalmistir(yukarida)

Agra'nın 'Kızıl Kalesi'(Red Fort)

Hindistan'ın Agra şehrindeki Agra Fort, yani Agra Kalesi UNESCO tarafından 1983 yılında "Dünya Mirasları Listesi"ne alındı. Tac Mahal'in iki buçuk kilometre kuzeybatısında olan kale aslında etrafı duvarlarla çevrili muhteşem bir saray. 1526 - 1857 yılları arasında hüküm süren Hindistan -Türk İmparatorluğu'nun yönetim binası olarak kullanılmış olan kale 'Kızıl Kale' olarak da biliniyor. 1648 yılında Şah Cihan tarafından tamamlanan kalede Hindistan -Türk imparatorları Babür, Hümayun, Akbar, Cihangir ve Aurangzeb yaşamış. Darphane ve devlet hazineleri de askeri amaçla yapılan ancak daha sonra saraya çevrilen bu kalede bulunuyormuş. Kaleyi tamamlayan Şah Cihan'ın hayatının son günlerinde oğlu Alemgir tarafından buraya hapsedildiği ve penceresi Tac Mahal'e bakan bir odada öldüğü biliniyor. Kalenin çevresi iki buçuk kilometre uzunluğunda ve duvarları 20 metre yüksekliğinde. Kaleye, bir duvarı Yamuna nehrinin kıyısında bulunduğu için sadece güneyindeki Amar Singh kapısından girilebiliyor.

Tac Mahal

Taç Mahal, Hindistan Türk İmparatorluğu’ nunTimuroğulları hanedanının 5. hükümdarı Şah Cihan Şah-ı Cihan tarafından, o zamanki imparatorluğun başkenti olan Hindistan’ ınAgra şehrinde, Jumna (Yamuna) Nehri’ nin kıyısında yaptırılmıştır.Yapının mimarları; Mimar Sinan 'ın talebelerinden Mehmet Isa Efendi ve Mehmet Ismail Efendi ile yapıdaki yazıları yazan Hattat Serdar Efendi, eserin yapımı için Şah Cihan tarafından Istanbul'dan davet edilmişlerdi. 1632'de inşasına başlanan eser, 20 yıl sonra 1652'de tamamlanmıştır.Tac Mahal'in yapımında parlak, ince mavi damarları olan beyaz mermer kullanılmıştır. Aynı mermerden yapılan ve yerden yüksekliği 82 metre olan kubbe,Mehmet Ismail Efendi tarafından yapılmış ve 1648 yılında tamamlanmıştır.

Tac Mahal'in yandan görünüşü.

Kubbesi üzerinde altınlı bir alem vardır. Türbenin beyaz mermerden 4 minaresi vardır. Anıtın dört yanına Hattat Serdar Efendi tarafından Yasin suresinin tamamı yazılmıştır.Agra ilinin dışında Yamuna Irmağı'nın kıyısında, 305x580 metre ölçülerinde dikdörtgen avluda yer alan Tac Mahal, dört cephesinin ortalarında 33 metre yüksekliğindeki taç kapılarıyla 75 metre yüksekliğindeki anıt kubbeyi çevreliyor.Mekanı örten 30 metre yüksekliğindeki alt kubbeyle üst kubbe arasında türbe mekanı kadar ölü hacim var.Mümtaz Mahal ve Sah Cihanin'in sandukaları üst katta, kubbenin altındadır. Sandukaların bulunduğu yerdeki kubbede insan ağzından çıkan her ses 7 kez yankılanacak şekilde bir akustiğe sahiptir.

Selimiye Camii

Selimiye Camii Edirne'de 2. Selim'in Mimar Sinan'a yaptırdığı camidir. Sinan'ın 90 (bazı kitaplarda 80 olarak geçer) yaşında yaptığı ve "en iyi eserim" dediği Selimiye Camii gerek Mimar Sinan'ın gerek Osmanlı mimarisinin en önemli yapıtlarından biri.

Selimiye Camii 43,25 metreyüksekliğinde, 31,25 metre çapında, tek bir lebi ile örtülmüştür. Kubbe 8 sütuna dayanan bir kasnak üzerine oturtulmuştur. Kasnak, filayaklarına 6 metre genişliğinde kemerlerle bağlıdır. Sinan, bu şekilde örttüğü iç mekana verdiği genişlik ve ferahlıkla birlikte mekanın bir kerede kolayca anlaşılmasını sağlar. Kubbe aynı zamanda camiinin dış görünüşünün ana hatlarını da belirler.

Selimiye Camii ,Miniaturk-Minyatür Istanbul(Istanbul)

Selimiye Camii 3D icin linki tiklayiniz
http://www.3dmekanlar.com/tr/selimiye-camii.html

Selimiye Kubbe (ic gorunus)

Istanbul Suleymaniye(kubbe dis gorunus)

Istanbuldaki Suleymaniye'nin Kubbesi icin (yukrida) Sinan uzerinde bircok pencere bululuan alinlik duvarini(altta birinci)merkezi kubbeyle ayni captaki yarim kubbenin karsisina yerlestirir .Koselerdeki yivli kucuk kubbeler destek rolunu ustlenir.

Suleymaniye kubbe (ic gorunus)

Ayasofya kubbesi(ic gorunus)

Selimiye kubbesi (ic gorunus)

Sultan Iltutmushun Turbesi|The Tomb of Sultan Iltutmush

1236'da ,Delhi Camii'nin kible duvarinin disina Iltutmush'un (1211-1235) turbesi yapildi:Hindistan'in Islam sanati burada gorulen kirmizi kumtasi ile beyaz mermerin guzel karsiliginda-son ''Buyuk Mogollar'' devrine gelinceye kadar -Iranin cokrenkli cini suslemelerinin yerini alacak bir formul bulmustu.

Kubbesi Yikilmis bu turbede de, ozellikle koshe tromplarinda yalanci tonoza basvurulmustu.

Giralda Kulesi

Murabit'lardan sonra Ispanya'yi Fas'tan gelen Muvahhitler fethetti.Sevilla'da, ''Giralda ''diye bilinen muhtasem kule-minareyi biraktilar(yukarida) .Bu minareyi katedralin chan kulesine donusturmek isteyen Hiristiyanlar ,tepelik bolumunu yuseltmislerdi.Marakes'teki Kutubiyye'nin ayni sekilde yukselen yalin ve suusuz minaresi de (asagida) 12.yuzyilda ilk bastaki eserlerin sadeligine bir geri donus oldugunu gosterir.Bu Muvahhit eserlerinin her ikisinde de suslemeler gercekten gerekli olan asgari duzeydeyle sinirlanmistir.

Tarih boyunca Giralda kulesinin degisiklere ugramis hali.

Hz.Ali ve Hz Huseyin turbesi

Sultaniye kasabasina tepeden bakan muazzam bir bina olan ve Olcayta'nun Hz.Ali

ve Hz.Huseyin icin yaptirdigi turbe,koselerinde sekiz minarenin yukseldigi ve mavi chinli akpli heybetli

kubbeyi payandaladigi ,sekizgen planli biryapidir.Ust kattaki dishariyada acik revak ,muminlerin yapiyi tavaf etmesine

olanak veriyordu.

Shamdaki Umeyye(Emevi) camii

Emevi Camii, Şam'ın Büyük Camii olarakta bilinir. Şam'ın eski şehir kısmında yer alır ve dünyanın en büyük ve en eski camilerden birdir. İslam'ın dördüncü en kutsal yeri olarak kabul edilir