SEATTLE CENTRAL LIBRARY, USA, SEATTLE, 2004 - OMA
seattle library from Balkan Ishanguliyew on Vimeo.
Seattle Merkez Kütüphanesi
*11 katlı ve 56 metreye yükselen bu cam ve çelikten inşa edilmiş bu yapı Washington eyaletinin Seatle şehrinin merkezinde yer almaktadır.
*23 Mayıs 2004 yılında kullanımave Dekonstrüktivizm stilindeki bu yapı mimar Rem Koolhaas tarafından tasarlandı. Hoffman Construction Company adlı bir inşaat firmasının inşaatını gerçekleştirdiği bu kütüphane 34,000 metrekarelik bir alana yayılmaktadır. 1.450.000’e yakın kitabı ve 400’den fazla halka açık bilgisayarı ile Seattle şehrinin en büyük kütüphanesidir.
açılan
açılan
*Seattle Merkez Kütüphanesi, AIA’(The American Institute of Architects)nin 2007 yılında yaptığı araştırma sonucu yayınladığı America's Favorite Architecture’de 108. sırada yer almaktadır.
Dekonstrüktivizm
Dekonstrüktivizm ya da yapısal analiz, 1980'lerin sonlarında ortaya çıkan postmodern mimari akımı. Yapıyı oluşturan mimari unsurların bütünlüğünün parçalanması, yüzeylerle yapılan oyunlar, dış cephe gibi mimari unsurların dikaçılı olmayan köşelerle yamultulması ve kaydırılması gibi yöntemlere dayanır. Dekonstrüktivist tarza sahip binalar bakanlara belirsizlik ve kargaşa hissi verir.
Rem Koolhaas
Hollandalı bir mimar ve mimarlık teorisyenidir. Aynı zamanda Harvard Üniversitesi’nde dersler vermektedir.Halen Hollanda’nın Rotterdam şehirinde bulunan OMA (Office for Metropolitan Architecture) ve AMO (Architectuur Metropolitaanse Officie) kuruluşlarının yöneticiliğini yapmaya devam etmektedir. 2005 yılında Mark Wigley ve Ole Bouman ile Volume Magazine adlı bir derginin kurucuları arasında yer aldı.2000 yılında Pritzker Mimarlık Ödülü’nü kazanan Rem Koolhaas, 2008 yılında Time dergisi tarafından Dünya’nın gidişatını en çok etkileyen 100 kişisi arasında gösterildi.
Dekonstrüktivizm
Dekonstrüktivizm ya da yapısal analiz, 1980'lerin sonlarında ortaya çıkan postmodern mimari akımı. Yapıyı oluşturan mimari unsurların bütünlüğünün parçalanması, yüzeylerle yapılan oyunlar, dış cephe gibi mimari unsurların dikaçılı olmayan köşelerle yamultulması ve kaydırılması gibi yöntemlere dayanır. Dekonstrüktivist tarza sahip binalar bakanlara belirsizlik ve kargaşa hissi verir.
Doğum | 17 Kasım 1944Rotterdam, Hollanda |
Alanı | Mimar |
Ödülleri | Pritzker Mimarlık Ödülü |
Kütüphane binası, fonksiyonlara bağlı olarak değişen kat yüksekliklerinden oluşan sekiz kata bölünümüş. Çok yönlü strüktürel çelik ve cam yüzey kamusal mekan ile arasındaki mekanı tanımlıyor ve belirliyor.
4 ve 5. Caddelerden binaya girişler bulunuyor. Seattle'ın ana caddesi olan 4. Cadde'ye bakan katta çocuk kütüphanesi ve yabancı dil kaynakları yer alıyor.
Buradan 5. Cadde'deki "Oturma Odası" adındaki lobiye bir sıra yürüyen merdiven ile ulaşılıyor. Yaklaşık 15 metre yüksekliğindeki eğimli bir cam yüzeyin altındaki bu lobiye 5. Cadde'deki cepheden kapalı bir yol ile ulaşılabiliyor.
4 ve 5. Caddelerden binaya girişler bulunuyor. Seattle'ın ana caddesi olan 4. Cadde'ye bakan katta çocuk kütüphanesi ve yabancı dil kaynakları yer alıyor.
Buradan 5. Cadde'deki "Oturma Odası" adındaki lobiye bir sıra yürüyen merdiven ile ulaşılıyor. Yaklaşık 15 metre yüksekliğindeki eğimli bir cam yüzeyin altındaki bu lobiye 5. Cadde'deki cepheden kapalı bir yol ile ulaşılabiliyor.
Kisabilgiler---
1)Proje türü: mevcut kütüphane değiştirmek
2)Bitiş tarihi: 2004.y
3)Sermaye giderleri için Bütçe: 165,9 milyon dolar (10 milyon dolar geçici Merkez Kütüphanesi içerir)
4)Toplam kütüphane program alanı: 362.987 metre kare (eski 206.000 metre kare)
5)Bilgisayar: 400 (eski 75)
6)Merkez Kütüphane Binası Komitesi Kütüphane Yönetim Kurulu üyeleri: Gilbert W. Anderson ve Linda Larson
7)Mimarlar: Office for Metropolitan Architecture(OMA), LMN Architects
8)Yüklenici: Hoffman İnşaat A.Ş.
* (OMA- Hollanda,Rotterdam merkezli mimarlık firmasıdir.Firma Rem Koolhaas ve Elia Zenghelis ile Madelon Vriesendorp ve Zoe Zenghelis tarafından 1975 yılında kurulmuştur.)
*(LMN-Amerika Birleşik Devletleri Seattle merkezli bir mimari firma.Şirket 1979 yılında kurulmuş ve kongre merkezleri, kültür sanat mekanları, yüksek eğitim tesisleri, ticari ve karma kullanımlı gelişmeler oluşturmak için planlama ve tasarım hizmetleri sağlar.)
Adi Soyadi: Joshua Prince-Ramus
Dogum: Agustos11, 1969
(su an 42 yasinda )
Uyrugu: Amerika Birlesik Devletleri
Meslegi: Mimar
NOT: Seattle Merkez Kutuphanesi yapiminda OMA tarafindan ek mimar olarak gorevlendirildi.
Seattle Merkezi Kutuphanesi tarihce
1)Kasım 1998: Seattle seçmenleri tahvilparasi icin"Herkes için Kütüphaneler" 196.400.000 $ onaylanmıştır. Sadece kütüphane yapımı için kullanılabilir olan tahvil para, yeni bir Merkez Kütüphane ve yeni ve gelişmiş branşlarda finanse edilmektedir.
2)Mayıs 1999: Kütüphane Kurulu, sunumlara 1.700 kişi katıldı üç finalist koymak sonra ortaklaşa yeni bir kütüphane tasarımı mimar Rem Koolhaas ve Seattle merkezli LMN Architects seçilir. Bir danışma paneli, iş için başvuran 29 firmaların nitelikleri.Kütüphane Seneca Grubu proje müdürü olmak üzere seçildi. On firmaların iş için uygulanır.
3)Aralık 1999: 1.000 'den fazla kişi, mimar Rem Koolhaas’in , kütüphane için, onun erken vizyon tarifine katildi.
4)Ocak 2000: kamu üyelerinden 10 çalışma grubu :özürlü çocuk, yaşlı eriskinler , genç yetişkinler ve insanlar için hizmetler de dahil olmak üzere ,yeni kütüphaneden umut ettiklerini ve hayallerini paylaşmak uzere toplandilar.
5)Mayıs 2000: Hollandalı , Office for Metropolitan Architecture (OMO) mimari Rem Koolhaas, Benaroya Salonu'nda halka açık 1.500 kişi için kütüphane tasarımı ilerleme rapornu yorumladi. Kütüphane Kurulu tarafindan , genel müteahhit / inşaat yöneticisi olarak Hoffman İnşaat A.Ş. seçildi. Dört firma iş için başvurdu
6)Eylül 2000: Kütüphane kullanıcıları kütüphane sürekli çalışma kurgusu olmayan koleksiyon evine "kitap ruhlu " 2 zemin tasarımları maketlerini test ettiler. Kütüphane Kurulu, 14 uygulamaları değerlendirip , danışma kurulu önerisi olarak , Jessica Cusick ve Rick Lowe’i sanat planlamacıları olarak seçti.
7)Aralık 2000: Kütüphane Kurulu, yeni kütüphaneye sanat önermeye entegre edilmesi için dört sanatciyi secildi.
8)2000 boyunca 37 Kütüphane çalışma grupları görevli üyeleri, mimarlara kütüphane tasarımı hakkında geri bildirim verdi.
9)Şubat 2001: William B. Meyer A.Ş. ,kitap, mobilya ve kutuphane cihazlarini Merkez Kütüphane’den 800 Pike St’e gecici olarak taşımak için işe alındı.
10)Mart 2001: Kütüphane ve mimarları yeni Merkez Kütüphane tasarımini bitirdi.
11)Mayıs 2001: Yüzlerce insan, yeni bir kütüphane nihai tasarım görüntülerini görmek ve yenilikçi bina bir görünüm ve fonksiyonlari hakkında daha fazla bilgi edinmek için, herkese açık davetiyeye icabet ettiler.
12)8 Haziran 2001: 1000 Fourth Ave’da mevcut (Merkez Kütüphane) cesur ve heyecan verici yeni bir tesisin inşaatı için yol kapattıtildi. Kütüphane 800 Pike St’ eye kitap ve malzeme ‘lerin geçici bir konuma hareketi başlatildi.
13) Ağustos 2001: Müteahhitler son manzara kaldırma planı, yıkım başlamadan ilk görünür işareti tamamladı.
14)Eylül 2001: Müteahhitler, asbest ve diğer tehlikeli maddelerin ortadan kaldırilmasini bitirdi.
15)Ekim 2001: İnşaat işçileri, iç mekan malzemeleri sökümünü ve atilmasini bitirdi.
16) Mart 2002: İnşaa belgeleri tamamlandı.
17) Nisan 2002: Kazı ve iksa(payanda vurma) çalışmaları tamamlandı.
18) Temmuz 2002: İnşaat yüzde 13 tamamlandı.
19)Ekim 2002: Beton yapımi tamamlandı. Tamamlanmış izin.
20) Aralık 2002: Metal konstrüksiyon montajı başladı. Çelik yapı, yalıtımlı cam ve metal örgü ‘ye "deri" dış destek olacak . Taşeron teklifi büyük ölçüde tamamlandı.
21)Mayıs 2003: 7 Mayıs tarihinde, işçiler tarafından son çelik yapısal parça (dört tonluk bir sismik ızgara çelik parçası) geleneksel ağaç ve Amerikan bayrağını tepesine kaldırdılar. İnşaat yüzde 50 oranında tamamlandı.
22)Temmuz 2004: Seattle Halk Kütüphanesi kurulu mütevelli heyeti, “Nihayetsiz Kütüphane " projesinin bir parçası olarak kalıcı bir sanat eseri yaratmak için üçüncü bir sanatçı seçildi.
23) Kasım 2003: Merkez Kütüphane, - Çelik Konstrüksiyonunda yenilikçi çelik kullanımina , Kanada Enstitüsü- British Columbia Region’dan ,Steel Design Award of Excellence adli ilk ödülünü aldı .
24) Ocak 2004: Cam dış kurulum tamamlandı. Genel inşaatı yüzde 91 tamamlandı. Kütüphane Kurulu, " Nihayetsiz Kütüphane " projesinin bir parçası olarak kalıcı bir sanat eseri yaratmak için iki sanatçı seçdi.
25) Mayıs 2004: 11:00 Pazar, Mayıs 23 Merkez Kütüphane açıldı. Acilisin ilk gününde bina yaklaşık 26.000 kişi ziyaret etti.
26)Temmuz 2004: Seattle Halk Kütüphanesi kurulu mütevelli heyeti , " Nihayetsiz Kütüphane " projesinin bir parçası olarak kalıcı bir sanat eseri yaratmak için üçüncü bir sanatçı seçti.
* Seattle seçmenler tarafından 3 Kasım 1998 tarihinde onaylanmış , 196.400.000 $ lik, "Herkes için Kütüphaneler," yeni Seattle Merkez Kütüphane binasının yanı sıra, kütüphane sistemi boyunca diğer inşaat projeleri için finansman sağlanmıştır.Proje aynı zamanda Bill Gates , Microsoft ‘tan, 20 milyon dolar bağış aldi.
* Rem Koolhaas ve Joshua Prince-Ramus ,Hollandalı firma Office for Metropolitan Architecture (OMA), Seattle şirketi LMN Architects ile birlikte çalışarak, binanın ana mimarı olarak görev yaptı.
"Yığınlar, dört katlı bir levha içinde bulunan sürekli bir spiral rampa boyunca düzenlenmiş, makine gibi hassas düzenlenen dünyayi bir anlamda güçlendirir."
Nicolai Ouroussoff
Los Angeles Times
Yapim Asamasinda
"Yığınlar, dört katlı bir levha içinde bulunan sürekli bir spiral rampa boyunca düzenlenmiş, makine gibi hassas düzenlenen dünyayi bir anlamda güçlendirir."Nicolai Ouroussoff
Los Angeles Times
 |
Bu örnekte, Seattle Merkez Kütüphanesi, iç mekanların organizasyonu kavramsal fiziksel modeli ile temsil edilmektedir, yani program yüzer platformların üst üste. |
 |
Bunun yerine, mevcut belirsiz esneklik, kütüphane, mekansal bölmeleri, her adanmış içine kendini organize ederek daha rafine bir yaklaşım yetiştirmek ve, özel görevler için donatılmış. Uyarlanmış esnekliği her bölmesi içinde kalır, ancak başkalarının engelleyen bir bölümünde tehdidi olmadan. |
Yapim Asamasinda  |
İşte kesinleşen planın bazı yapısal diyagramlari. Çelik ve camdan yapılmış olan cephe sona erdi. |
 |
Burada inşaat aşamasında fotoğraf yanı sıra iç cephe kadar yakın. |
 |
seviye 11 planı |
 |
seviye 07 planı |
 |
doğu yükseklik |
|
çatı planı |
 |
seviye 04 planı |
 |
seviye 03 planı |
 |
seviye 02 planı |
 |
vaziyet planı |
 |
BB bölümü |
 |
Bolum AA |
 |
batı yükseklik |
 |
güney yükseklik |
oturma odası
cephe detayi
dış alacakaranlık
yürüyen merdiven
çocuk kütüphanesi
Dış gorunumu
Onbir katlı çelik ve cam bir bal peteği yapısı ile bağlı, salonlar, sürdürülebilirlik, doğal ışık ve maksimum dikkat sular altında kaldı. Seattle merkezinde OMA tarafından tasarlanan merkez kütüphanesi, 23 Mayıs için resmi açılış için her şey hazırdır. Kütüphanede 165 milyon dolar mal ve 1,4 milyon kitap tutacak, ve tahminlere göre, günlük ortalama 8.000 ziyaretçi çekmek, eski binanın iki katına çıkacaktır. , Peyzaj ve iç mekan tasarımcısı Petra Blaisse, Inside Gary Hill, Ann Hamilton ve Tony Oursler sanat eserleri dış ve iç ayar yarattı. E.S.
2004/05/23 Açılış
Seattle Merkez Kütüphanesi
1000 Dördüncü Cadde, Seattle
2004/05/23 Açılış
Seattle Merkez Kütüphanesi
1000 Dördüncü Cadde, Seattle
 |
| dergisinden alintidir. |
 |
Fotoğraf: Seattle Halk Kütüphanesi, Merkez Kütüphane, Tony Oursler video sanatı. Seviye 1 Seviye 3 - Yürüyen Merdiven |
TonyOursler
OMA Seattle Halk Kütüphanesi Petra Blaisse erken kroki. Mayıs 2006, dergi röportajı Dwell
Petra Blaisse
Ann Hamilton
sdmimproje`den alinti
Dövüş Kulübü ve Meşk Ayini; Yaşama, Mimariye ya da Şehirciliğe dair neler anlatır?
“We’re the middle children of history, man! No purpose or place. We have no great war. No great depression. Our great war’s a spiritual war. Our great depression is our lives.”
“Bizler tarihin ortanca çocuklarıyız, bir amacımız ya da bir yerimiz yok, ne büyük savaşı yaşadık ne de büyük buhranı. Bizim savaşımız ruhani bir savaş. En büyük buhranımız hayatlarımız.”
Tyler Durden - Fight Club | Dövüş Kulübü
Gün olur siz de duyabilirsiniz (biz duyduk) : “Benim de bir dövüş kulübüne ihtiyacım var.”
İnsanın maddi öğelerle elde etmeye çalıştığı tatminin bir süre sonra yetmediği söylenir durur. Ruhun da (islam filozofları arasında ruhu ayrı bir birim olarak tanımlayan Razi olmuştur.) tatmine ihtiyacı vardır belki de.
Ruhani tatminliğe ulaşmak için bazı insanlar sanatla uğraşır, bazıları ibadet eder, bazıları toplu eylemlerde bulunur. Kimi alışkanlıklarını terkeder, kimi ise yeni alışkanlıklar edinir.
Batı kaynaklı modernizm ya da modern dünya manevi açığını kapatmak için kendine; konser, tiyatro, sanat gibi sistematik ve düzenli aktiviteler buldu. Bu öğeler genelde geleneksel dünyadan devşirilen ve kalıp içine konan şeylerdi.
Bahsettiğimiz aktiviteler için modern dünya katı kurallarla belirlenmiş mekanlar icad etti. Tiyatro salonları, modern sanat galerileri gibi merkezlerde ne yapılacağı, maksimum kaç kişi ile ne şekilde bulunulacağı aşağı yukarı belirlendi. Tıpkı modernistlerin elinden çıkan modern kentlerde kesin çizgilerle yolların dolayısıyla da yaşamın belirlenmesi gibi.
DONUK.
Önceden belirleme; oturulacak yerlerin, yapılacak işlevlerin, evin yapısının, kentsel boşlukların boyutunun ya da yerinin belirlenmesi.
Donukluğu anlatmaya çalışıyoruz. Sürprizlere ya da başkalığa çok da yer bırakmayan donukluk.
Donukluğu kırmak için illa dövüş kulübüne mi yazılmak gerekiyor?
Modernizm aklın keşfidir denebilir ya da tersi; aklın modernizmi keşfetmesi… Mimari üzerinden modernizmin günümüze olan değişimine ya da “başkalaşım”ına kısaca ve biraz da kabaca bakacak olursak. Rasyonel düşüncenin “tahakküm”ünde üretilen yapılar ve şehirler günümüze yaklaştıkça iki baskın kola ayrılır . Birisi teknolojik saplantılılığın yumuşatılması ve insanileştirilmesi adına ortaya çıkan “yeşil mimari” ya da “yeşil duyarlılıklı ileri teknolojili mimari üretim” diğeri ise daha ruhani bir arayış (mana) olarak nitelendirilebilecek (böyle diyoruz çünkü çoğu zaman üretim kolaylığı ya da ucuzluğu anlamında rasyonel bakışa ters bir yaklaşım) dekonstrüktivist arayışlar.
Dekonstrüktivizm Derrida ile anılan bir felsefi akım. Yapı bozumculuk. Yapıyı bozarak hakikati elde etme çabası… Mimaride maddiyatın yanında böyle bir arayışa girmek modern dünyada ruhani bir arayış oluyor denebilir.
Ve Derrida’dan enteresan bir söz: “Müslüman teologları, bana, ‘Dekonstrüksiyon -biz bunu yüzyıllardır biliyoruz!’ derken hayal edebiliyorum.”
Tekke’de zikir ayinine katıldınız mı? Ya da tasavvuf müziği meşkinde bulundunuz mu? Büyüklüğü değişen, halı ile kaplı kare planlı odalarda kaç kişi ile bulunacağınızı bilmeden yere oturdunuz mu?
Modern anlamda bir tiyatroya gittiğinizde, rahat edeceğiniz miktarda bir alana mutlaka sahip olursunuz. Önünüzdeki sahnede dönen olaya dışardan bir göz olarak bakarsınız. Ancak bir ayine katılmışsanız işin doğrudan içindesinizdir. Ve sıkış sıkış oturmaktan ayağınızın uyaşacabileceğini de bilmelisiniz.
Wagner Operası’na gidenler güzel güzel giyinip, müziği ellerine tutuşturulan nota kağıtları ile birlikte dinliyorlar. Tekkede Meşk esnasında tarikata özgü kıyafetlerle yine notalarla birlikte kollektif bir eylem gerçekleştiriliyor.
Tiyatro adına sahne insan ilişkisini “bozmak” ya da “yeniden düşünmek” işini Oma denemiş. Wyly Tiyatrosu’nda seyirci az da olsa işin içine farklı şekillerde katılmaya çalışılmış. Ama korkarız ki Rem Koolhas’da Derrida gibi bir gün: “Wyly Tiyatrosuna bakan müslüman mimarların, e bize yeni bir şeyler söyle dediğini duyar gibiyim.” diyecektir.
Ek olarak söylemeliyiz ki; zikr ya da meşki “bilerek” düşünmek faydalı olacaktır. Bu da şu demektir. İştirak ettiğiniz eylem bazen “Hu” ya da “Allah” seslerinin oluşturduğu dalgalı denizin üstünde yüzen semazenleri resmeder. Bunun yanında bütün yapılanlar inanç gereği sevaptır. Yani bir açıdan baktığınızda bir çok zenginliği barındırır.
Yukarıda anlatmaya çalıştıklarımız; geleneksel, modern ya da batı, doğu, islam ayrışmasının kolayca yapılamayacağı gibi bazı kesin farklılıklarının da olduğunu göstermek üzeredir.
“Donuk”luk hadisesine dönecek olursak; modernist tavrın aksine, islam mahallelerinin zamanla değiştiğini, yaşayanların eliyle gerçekleştirilen, çok çeşitli mekansallıklarının olduğu ve de önceden belirlenmediğini görüyoruz. Bunu sadece pre-modern bir tavır olarak görmek eksik bir tutum olacaktır. İslam geleneği donukluğu sevmiyor. Ve fertlerin yüceliğine* inanıyor. Kimseyi iştirak edemediği bir şeye yönlendirmiyor. Ne şehirde ne de dini (sanatsal da diyebilirsiniz) bir ayinde (gösteri de diyebilirsiniz).
Fight Club donukluğa şiddetli bir yumruk ise. Yüzyıllardır biyoruz…
*Turgut Cansever
sdmimproje
“Bizler tarihin ortanca çocuklarıyız, bir amacımız ya da bir yerimiz yok, ne büyük savaşı yaşadık ne de büyük buhranı. Bizim savaşımız ruhani bir savaş. En büyük buhranımız hayatlarımız.”
Tyler Durden - Fight Club | Dövüş Kulübü
Gün olur siz de duyabilirsiniz (biz duyduk) : “Benim de bir dövüş kulübüne ihtiyacım var.”
İnsanın maddi öğelerle elde etmeye çalıştığı tatminin bir süre sonra yetmediği söylenir durur. Ruhun da (islam filozofları arasında ruhu ayrı bir birim olarak tanımlayan Razi olmuştur.) tatmine ihtiyacı vardır belki de.
Ruhani tatminliğe ulaşmak için bazı insanlar sanatla uğraşır, bazıları ibadet eder, bazıları toplu eylemlerde bulunur. Kimi alışkanlıklarını terkeder, kimi ise yeni alışkanlıklar edinir.
Batı kaynaklı modernizm ya da modern dünya manevi açığını kapatmak için kendine; konser, tiyatro, sanat gibi sistematik ve düzenli aktiviteler buldu. Bu öğeler genelde geleneksel dünyadan devşirilen ve kalıp içine konan şeylerdi.
Bahsettiğimiz aktiviteler için modern dünya katı kurallarla belirlenmiş mekanlar icad etti. Tiyatro salonları, modern sanat galerileri gibi merkezlerde ne yapılacağı, maksimum kaç kişi ile ne şekilde bulunulacağı aşağı yukarı belirlendi. Tıpkı modernistlerin elinden çıkan modern kentlerde kesin çizgilerle yolların dolayısıyla da yaşamın belirlenmesi gibi.
DONUK.
Önceden belirleme; oturulacak yerlerin, yapılacak işlevlerin, evin yapısının, kentsel boşlukların boyutunun ya da yerinin belirlenmesi.
Donukluğu anlatmaya çalışıyoruz. Sürprizlere ya da başkalığa çok da yer bırakmayan donukluk.
Donukluğu kırmak için illa dövüş kulübüne mi yazılmak gerekiyor?
Modernizm aklın keşfidir denebilir ya da tersi; aklın modernizmi keşfetmesi… Mimari üzerinden modernizmin günümüze olan değişimine ya da “başkalaşım”ına kısaca ve biraz da kabaca bakacak olursak. Rasyonel düşüncenin “tahakküm”ünde üretilen yapılar ve şehirler günümüze yaklaştıkça iki baskın kola ayrılır . Birisi teknolojik saplantılılığın yumuşatılması ve insanileştirilmesi adına ortaya çıkan “yeşil mimari” ya da “yeşil duyarlılıklı ileri teknolojili mimari üretim” diğeri ise daha ruhani bir arayış (mana) olarak nitelendirilebilecek (böyle diyoruz çünkü çoğu zaman üretim kolaylığı ya da ucuzluğu anlamında rasyonel bakışa ters bir yaklaşım) dekonstrüktivist arayışlar.
Dekonstrüktivizm Derrida ile anılan bir felsefi akım. Yapı bozumculuk. Yapıyı bozarak hakikati elde etme çabası… Mimaride maddiyatın yanında böyle bir arayışa girmek modern dünyada ruhani bir arayış oluyor denebilir.
Ve Derrida’dan enteresan bir söz: “Müslüman teologları, bana, ‘Dekonstrüksiyon -biz bunu yüzyıllardır biliyoruz!’ derken hayal edebiliyorum.”
Tekke’de zikir ayinine katıldınız mı? Ya da tasavvuf müziği meşkinde bulundunuz mu? Büyüklüğü değişen, halı ile kaplı kare planlı odalarda kaç kişi ile bulunacağınızı bilmeden yere oturdunuz mu?
Modern anlamda bir tiyatroya gittiğinizde, rahat edeceğiniz miktarda bir alana mutlaka sahip olursunuz. Önünüzdeki sahnede dönen olaya dışardan bir göz olarak bakarsınız. Ancak bir ayine katılmışsanız işin doğrudan içindesinizdir. Ve sıkış sıkış oturmaktan ayağınızın uyaşacabileceğini de bilmelisiniz.
Wagner Operası’na gidenler güzel güzel giyinip, müziği ellerine tutuşturulan nota kağıtları ile birlikte dinliyorlar. Tekkede Meşk esnasında tarikata özgü kıyafetlerle yine notalarla birlikte kollektif bir eylem gerçekleştiriliyor.
Tiyatro adına sahne insan ilişkisini “bozmak” ya da “yeniden düşünmek” işini Oma denemiş. Wyly Tiyatrosu’nda seyirci az da olsa işin içine farklı şekillerde katılmaya çalışılmış. Ama korkarız ki Rem Koolhas’da Derrida gibi bir gün: “Wyly Tiyatrosuna bakan müslüman mimarların, e bize yeni bir şeyler söyle dediğini duyar gibiyim.” diyecektir.
Oma'nın tasarladığı Wyly Tiyatro'su. Bir sahne - seyirci ilişkisi sorgulaması.
Yukarıda anlatmaya çalıştıklarımız; geleneksel, modern ya da batı, doğu, islam ayrışmasının kolayca yapılamayacağı gibi bazı kesin farklılıklarının da olduğunu göstermek üzeredir.
“Donuk”luk hadisesine dönecek olursak; modernist tavrın aksine, islam mahallelerinin zamanla değiştiğini, yaşayanların eliyle gerçekleştirilen, çok çeşitli mekansallıklarının olduğu ve de önceden belirlenmediğini görüyoruz. Bunu sadece pre-modern bir tavır olarak görmek eksik bir tutum olacaktır. İslam geleneği donukluğu sevmiyor. Ve fertlerin yüceliğine* inanıyor. Kimseyi iştirak edemediği bir şeye yönlendirmiyor. Ne şehirde ne de dini (sanatsal da diyebilirsiniz) bir ayinde (gösteri de diyebilirsiniz).
Fight Club donukluğa şiddetli bir yumruk ise. Yüzyıllardır biyoruz…
*Turgut Cansever
papyon ve serpuş
sdmimproje
Comments
Post a Comment